Bijdrage van D66 inzake herindelingsvoorstel
25 november 2013
De fractie van D66 kan het voorstel in drie woorden samenvatten: een gemiste kans. Als het verleden ons iets leert dan is het wel dat grote beslissingen die niet kunnen rekenen op draagvlak bij de bevolking, ons blijven achtervolgen. De bouw van dit gemeentehuis, de bouw in Haren-Noord, verplaatsing van sportvelden, u weet allen dat deze besluiten het vertrouwen van inwoners in de politiek hebben uitgehold en dat hun onvrede doorsleept en z’n weerslag heeft op ons allemaal. Omgekeerd geldt ook: als we, in goed overleg met de bevolking een besluit nemen, vergroot dat het draagvlak in de politiek.
Het verleden leert ons ook dat het helemaal onverstandig is grote beslissingen vlak voor de verkiezingen te nemen. Al eerder werden vlak voor gemeenteraadsverkiezingen belangrijke zaken met 9-8 aangenomen en na de verkiezingen teruggedraaid (gemeentehuis 2006, Haderaplein 2010). Uitgaande van enig lerend vermogen gingen wij ervan uit dat het dit keer anders zou gaan, dat het grootste en meest ingrijpende besluit dat hier ooit genomen wordt, zo zorgvuldig zou worden voorbereid, samen met inwoners, dat het een robuust besluit genoemd kan worden, gedragen door inwoners en politiek. Het was een prachtige kans. Het zou ook in overeenstemming zijn met het coalitieakkoord dat prachtige woorden spreekt over het betrekken van de hele gemeenteraad bij majeure processen en over het betrekken van inwoners. Maar dat lijken net zulke loze kreten als de stelling dat de zelfstandigheid van Haren niet ter discussie zal staan voor de coalitie!
U stelt een beslissing voor die totaal niet door de bevolking gedeeld wordt en hoogstens door een krappe meerderheid in de raad. De gemeentelijke enquête, de enquêtegegevens uit Noordlaren en Onnen en onze ervaringen in 700 persoonlijke gesprekken op de markt en in Oosterhaar, geven een eenduidig beeld: 80% van de bevolking wil de gemeente Tynaarlo als herindelingspartner. Wij nemen dat serieus, maar in uw voorstel is het verkrijgen van maatschappelijk draagvlak, het belangrijkste criterium, gedegradeerd tot een trechter, zoals de Fransen die gebruiken om hun ganzen te voeden: door de strot duwen. Aan de wensen van Noordlaren en Onnen gaat u helemaal voorbij.
Onze bezwaren
1. Ons eerste bezwaar tegen uw voorstel is dat u niet, zoals dat hoort, werkt voor de belangen van de inwoners. De kiezer is de legitimatie dat u daar zit. U werkt echter voor de provincie, voor Plasterk, voor de Vereniging Groninger Gemeenten. Die VGG heeft, zonder dat de gemeenteraad, één lid uitgezonderd die daar zijn brood verdient, erbij betrokken was, besloten dat er een onderzoek zou komen naar de bestuurlijke toekomst en toen dat onderzoek klaar was, werd het door de Provincie tot wet verklaard. Het lijkt wel één kantoor: Provincie en VGG, terwijl je toch zou mogen verwachten dat die VGG de belangen van de gemeenten en dus van de inwoners behartigt.
Verbijsterd zijn wij te merken hoe ons college zich beijvert het beste jongetje van de provincie te zijn. Onvoorstelbaar. Zelfs mevrouw Rika Pot, voorzitter van de VGG, volgt gewoon haar eigen koers en laat de besluitvorming niet dicteren door de provincie. Terecht, een gemeentebestuur hoort zich in te zetten voor de belangen van de inwoners. U werkt voor de belangen van de provincie!
Wij zijn van mening – en de wet met ons- dat herindeling een Harens proces moet zijn, van onderaf, samen met de inwoners, want de gemeente is van hen en die gemeente staat niet onder bewindvoering van de provincie.
D66 is ervan overtuigd dat Haren moet herindelen en dat op dat gebied stappen gezet moeten worden, maar haast is daarbij helemaal niet nodig. We staan niet onder curatele en we zitten andere gemeenten niet in de weg.
2. Uw voorstel is eenzijdig toegeschreven naar de opdracht die de provincie gaf: herindelen met Groningen. U wilde geen heldere procesbeschrijving, waarbij wij met elkaar hadden kunnen afspreken aan welke criteria getoetst zou kunnen worden. Nu is wel duidelijk waarom: u haalt uit het rijk gesorteerde fruitmandje de criteria die u goed uitkomenom de keus, die de provincie voor u gemaakt heeft, te voorzien van argumenten. Voorbeeld: de meest essentiële criteria zijn voor u (6): bestuurskracht op 1, bestuurskracht op 2 en de criteria van GS op 3.
Terwijl bij een herindeling de vijf criteria uit het beleidskader van Plasterk de enig zuivere zijn. Die zijn: Draagvlak, Interne samenhang, Bestuur en organisatie, Regionale verhoudingen en Toekomstbestendigheid.
U haalt er criteria bij die nergens in de wet staan: het nodale principe, de goedkoopste manier en de snelste manier. Waar staat in de wet of in het beleidskader dat het goedkoop moet of snel? Wie het nodale principe hanteert, zou de hele provincie bij de stad moeten vegen. Dat zijn allemaal provinciale aansporingen, weer een bewijs dat u aan de halsband van de provincie loopt om de kluif Haren zo gauw mogelijk bij de baas af te leveren.
Uw informatie is onvolledig en ongelijksoortig. Van Tynaarlo zijn veel gegevens bekend, van Groningen weinig.
Het risicovolle Meerstad wordt maar even buiten beschouwing gelaten, in uw voorstel ontbreekt hoe dan ook een deugdelijke financiële onderbouwing. U gebruikt de burgerraadpleging waar het u uitkomt en bagatelliseert ‘m waar het u niet uitkomt. Dan gaat het opeens om maar een klein percentage van de inwoners.
Op basis van de wettelijke criteria en van de lokaal relevante criteria hebben wij ook een inhoudelijke toetsing gemaakt en wij komen royaal uit bij Tynaarlo. U vindt die toetsing op onze website, of hier op papier. Geheel gebaseerd op inhoudelijke argumenten. Zo staat het ook bij ons op de website en die keus is dus niet, zoals de burgemeester meende te moeten zeggen bij Haren FM, het gevolg van onze actie Uw mening telt voor D66. Wij zijn op inhoudelijke gronden tot deze afweging gekomen en kennelijk is tachtig procent van onze inwoners net zo verstandig.
Misschien interessant te vertellen dat tweederde van onze fractie aanvankelijk een andere keus in het hoofd had, de inhoudelijke uitkomsten hebben hen overtuigd en die overtuiging komt overeen met die van de inwoners.
Wanneer de scores per onderdeel worden opgeteld, valt meteen op dat het collegevoorstel vooral gebaseerd is op strategische doelstellingen en bestuurskracht, waarbij het laatste onderdeel veel positiever wordt gewaardeerd door het college dan door D66. De onderdelen waar Tynaarlo het beste uitkomt, zoals ‘negatieve gevolgen van de fusie’ en ‘logische samenhang’ zijn in het collegevoorstel nauwelijks van belang. Om over het ‘maatschappelijk draagvlak’ maar te zwijgen. Terwijl op 24 juni werd besloten en ik citeer: ‘Waar iedereen het over eens is: vanavond wordt geen definitief standpunt ingenomen en er wordt veel waarde gehecht aan de mening van de inwoners. Dit voorstel staat haaks op die afspraak.
3. Bij uw voorstel heeft u niet de belangen van de inwoners voor ogen, maar naast de belangen van de provincie vooral de belangen van de gemeentelijke organisatie. Uw opmerking over de betere carrièrekansen in Groningen klinken wel ongeloofwaardig nu er in Groningen in de komende jaren 400 ambtenaren uit moeten. De organisatie is belangrijk, ook voor ons, maar het is een middel, geen doel. Het doel is de gemeente Haren met haar eigen identiteit, schaalgrootte, haar inwoners en hun wensen. Wat heeft die traditionele roep om de Harense maat nog voor zin, als u Haren laat tekenen bij het kruisje in Groningen en ons uitlevert aan het staande beleid in Groningen?
D66 is steeds duidelijk geweest: wij willen een dorp blijven en geen buitenwijk worden. Maar u maakt van Haren een buitenwijk, want kleine kernenbeleid kent Groningen niet. Een kleine kern is iets anders dan een wijk. En er is geen sprake van samen een nieuwe gemeente opbouwen, nee, u bent al heel tevreden dat we een wijk worden en ons de wijkgerichte aanpak van de stad laten welgevallen.
4. Ronduit schandalig vinden wij de denigrerende wijze waarop u in uw voorstel omgaat met onze inwoners. Wij hebben de inwoners leren kennen als goed gefundeerd, inhoudelijk goed geïnformeerd, zeer betrokken en met een grote expertise. Maar u vat hun inbreng samen met ‘de beleving’ van inwoners en u meent dat u straks kan volstaan met een communicatieplannetje dat het allemaal aan de inwoners kan uitleggen, want ach, die snappen het gewoon nog niet welk een heerlijke heilstaat hen te wachten staat. De inwoners vragen op goede gronden om een degelijke groene Gazelle fiets, die past bij de afstand die zij erop willen afleggen en die past bij hun tempo, maar u levert een grote logge rooie motorfiets, waar al iemand aan het stuur zit die de snelheid en de bestemming bepaalt en u gaat ze uitleggen dat dat nou precies het vervoermiddel is dat beter voor ze is en dat het beter is dat ze achterop zitten. Daar gaat u een plannetje voor maken. Nu kennen wij de manier waarop dit college dat doet: u staat met uw rug naar de inwoners, het inspraakinstrument is voor u het indienen van zienswijzen en wij weten nog maar al te goed hoe u met zienswijzen omgaat. Wij hebben daar geen enkel vertrouwen in. Het zal juist averechts werken: ten koste gaan van draagvlak.
Kortom
Wij hebben geen goed woord over voor uw voorstel en ook al roept het honderd vragen op, wij stellen ze vanavond niet. Voor de duidelijkheid: als u op dezelfde manier handelend bij Tynaarlo was uitgekomen, zouden we ook tegen stemmen. Uw voorstel is toegeschreven naar een machthebber die wij, als volksvertegenwoordiger, niet erkennen, uw argumenten zijn daar selectief bijgezocht, u schoffeert de inwoners en het is zonneklaar dat u de volgende gemeenteraad en een volgend college opzadelt met een nieuw dieptepunt in het vertrouwen van de inwoners in de politiek en met een voor hen onmogelijke opgave. Want de volgende raad moet het allemaal gaan uitvoeren. Ook om die reden is het dom om nu een besluit te forceren. Want de geschiedenis leert dat aan het eind van de raadsperiode de verhoudingen meestal gepolariseerd zijn terwijl een nieuwe raad veel meer unanieme besluiten neemt.
De fractie van D66 ziet op inhoudelijke gronden als de beste richting: herindelen met Tynaarlo. Wij gaan daar echter geen voorstel voor doen. Het echte gesprek met de inwoners is nog niet gevoerd. En dat zou hier hoogstens net zo’n krappe meerderheid halen als het uwe mogelijk haalt en dat vinden wij net zo ongewenst. Wij doen ook geen voorstel om nog meer onderzoek te doen, want wij hebben er geen vertrouwen meer in dat dit college de informatie niet opnieuw zal manipuleren in een tevoren vastgestelde richting.
Wij hebben ervoor gekozen onze keuze in ons verkiezingsprogramma te zetten. Onze ledenvergadering, waar een derde van onze leden aanwezig was, heeft daar unaniem mee ingestemd. Dan weten de kiezers in elk geval waar ze aan toe zijn.